Początek jesieni na talerzu – ostatnie, słodkie pomidory i papryki spotykają pierwsze dynie, śliwki i aromatyczne grzyby. Jest kolorowo, treściwie i wciąż świeżo.
Co jest teraz najlepsze?
Warzywa
- Pomidory, papryki, bakłażany, cukinie – finisz lata; idealne do pieczenia i sosów.
- Dynia (hokkaido, piżmowa), kukurydza, por, kalafior, brokuł – wejście jesieni.
- Ziemniaki, marchew, pietruszka, seler, buraki – baza kremów i pieczonych blach.
- Fasolka szparagowa – często ostatni zbiór; blanszuj i mroź.
Owoce
- Śliwki (węgierki, mirabelki), jabłka, gruszki – klasyka ciast i powideł.
- Jeżyny, maliny (końcówka), jagody kamczackie z ogródków, aronia, winogrona – soki, galaretki, koktajle.
- Owoce czarnego bzu – tylko po obróbce termicznej (na syropy i konfitury).
Dodatki sezonu
- Grzyby leśne (kurki, borowiki, podgrzybki) – kupuj z pewnego źródła lub zbieraj tylko te, które znasz.
- Zioła – bazylia wciąż w formie, ale już suszymy tymianek i oregano; z natki marchewki zrób pesto.
Co gotować w tygodniu? (szybkie pomysły)
- Blacha warzyw z harissą: dynia + papryka + ciecierzyca → jogurt z cytryną.
- Makaron z kurkami i tymiankiem: 15 minut, masło klarowane, parmezan.
- Sałatka „koniec lata”: pieczony bakłażan + pomidor + feta + granat.
- Krem z pieczonej papryki: do kanapek i jako sos do kaszy jaglanej.
- Naleśniki z twarogiem i śliwkami: podsmaż śliwki z cynamonem i odrobiną miodu.
Krem z pieczonej dyni z jabłkiem i imbirem
Składniki (4 porcje): 1 kg dyni hokkaido (ze skórką), 1 duże jabłko, 1 cebula, 2 ząbki czosnku, 1 łyżeczka świeżego imbiru, 1 l bulionu warzywnego, 2 łyżki oliwy, sól, pieprz, pestki dyni do podania.
Przygotowanie:
- Dynię, jabłko i cebulę pokrój, wymieszaj z oliwą i piecz 25 min w 200°C.
- Przełóż do garnka, dodaj czosnek, imbir i bulion; gotuj 10 min.
- Zblenduj na gładko, dopraw. Podawaj z uprażonymi pestkami dyni.
Leczo paprykowo-cukiniowe z fasolą
Składniki (4 porcje): 3 papryki, 1 duża cukinia, 1 cebula, 2 ząbki czosnku, 400 g passaty, 1 puszka białej fasoli, 1 łyżka słodkiej papryki, szczypta ostrej, 2 łyżki oliwy, sól.
Przygotowanie:
Na oliwie zeszklij cebulę i czosnek, dodaj paprykę i cukinię.
- Wsyp przyprawy, wlej passatę; duś 12–15 min.
- Dorzuć fasolę, podgrzej. Podawaj z ryżem lub pieczywem.
Sałatka z pieczonymi burakami, śliwką i kozim serem
Składniki (2 porcje): 2 buraki (upieczone lub ugotowane), 4 śliwki, 60 g koziego sera, garść rukoli, 1 łyżka miodu, 1 łyżka octu jabłkowego, 2 łyżki oliwy, sól, pieprz.
Przygotowanie:
- Śliwki przekrój i krótko podsmaż na suchej patelni (lub upiecz 10 min).
- Buraki pokrój w kostkę, wymieszaj z rukolą i śliwkami.
- Polej sosem z miodu, octu i oliwy, posyp kozim serem.
Makaron z kurkami i tymiankiem
Składniki (2 porcje): 180 g makaronu, 250 g kurek, 1 szalotka, 1 łyżka masła klarowanego, 100 ml śmietanki 18%, 1 łyżeczka tymianku, parmezan, sól, pieprz.
Przygotowanie:
- Makaron ugotuj al dente.
- Na maśle podsmaż szalotkę i kurki, dodaj tymianek.
- Wlej śmietankę, dopraw. Wymieszaj z makaronem, podaj z parmezanem.
Galette ze śliwkami i migdałami (rustykalna tarta)
Ciasto: 200 g mąki, 100 g zimnego masła, 1 łyżka cukru, szczypta soli, 3–4 łyżki zimnej wody.
Nadzienie: 500 g śliwek, 2 łyżki cukru, 1 łyżka mąki ziemniaczanej, 2 łyżki płatków migdałowych.
Przygotowanie:
- Zagnieć szybko ciasto, schłodź 30 min.
- Rozwałkuj na okrąg, wysyp mąkę ziemniaczaną, rozłóż śliwki wymieszane z cukrem.
- Zawiń brzegi, posyp migdałami, piecz 35–40 min w 190°C.
Przetwory „na szybko” (weekendowa partia)
- Powidła śliwkowe pieczone: 3 kg węgierek piecz w 160°C ~2 h, mieszając co 20 min; pod koniec dosłódź do smaku, gorące do słoików.
- Passata z pieczonych pomidorów: piecz pomidory z czosnkiem i bazylią 40 min, przetrzyj przez sito, pasteryzuj 10 min.
- Papryka marynowana „chrupka”: krótka pasteryzacja 5 min w zalewie 1:1 woda–ocet + cukier i sól.
- Sok/galaretka z aronii: owoce podduś z wodą i cukrem, przefiltruj; świetna baza do zimowych herbat.
Zero waste & przechowywanie
- Skórki i gniazda z jabłek → nastaw ocet jabłkowy (cukier + woda, 3–4 tygodnie).
- Pestki dyni → upraż z solą i papryką; dodawaj do zup i sałatek.
- Liście kalafiora → piecz z oliwą i solą jak chipsy albo przerób na krem z ziemniakiem.
- Nadmiar ziół → posiekaj i zamroź w kostkach oliwy; bazylia świetnie znosi ten sposób.
- Pomidory → jeśli blakną, zrób koncentrat: pieczenie 90 min w 140°C, blend, słoiki.
Dwudniowy jadłospis wrześniowy (inspiracja)
Dzień 1
- Śniadanie: owsianka z pieczonym jabłkiem i orzechami laskowymi.
- Lunch: sałatka z pieczonego kalafiora, ciecierzycy i tahini-cytryna.
- Kolacja: makaron z kurkami i tymiankiem + rukola.
Dzień 2
- Śniadanie: tosty z twarogiem, miodem i winogronami.
- Lunch: krem z pieczonej dyni z jabłkiem i imbirem.
- Kolacja: leczo z papryką i fasolą, pełnoziarnista bagietka.
Podsumowanie
Wrzesień to kuchnia przejścia: nadal korzystamy z letniej obfitości, ale powoli dokładamy ciepło i głębię jesiennych smaków. Piecz, susz, kisz i pasteryzuj – a kiedy zrobi się chłodniej, otworzysz słoik z domową passatą czy powidłami i od razu wrócisz do słonecznych dni. Smacznego i niech sezon prowadzi!